Biała lista podatników VAT wkrótce w Polsce: kto doniesie na kontrahenta?

Już 1 września 2019 roku w Polsce ma zostać udostępniony wykaz podatników, prowadzony przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Biała lista – “white list” – będzie zawierać newralgiczne informacje o historii podatkowej, momencie rejestracji i ewentualnego wykreślenia lub przywrócenia do roli podatnika VAT, a nawet numer rachunku rozliczeniowego.

Decyzja o stworzeniu białej listy wzbudza spore kontrowersje i wątpliwości. Co zmieni w prawie podatkowym i o czym powinni wiedzieć podatnicy, chcąc uniknąć komplikacji, wynikających z obowiązywania nowego wykazu?

Nowoczesny rejestr czy utrudnienie dla polskich przedsiębiorców?

Założeniem tworzenia białej listy jest wprowadzenie innowacyjnego ułatwienia. Jego celem jest udostępnienie zautomatyzowanego systemu, umożliwiającego skontrolowanie podmiotu, z którym zamierza się zrealizować transakcję. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw miała znacznie ułatwić proces weryfikacji i udostępnić możliwość kontroli online. W rejestrze mają znaleźć się podmioty, zarejestrowane jako podatnicy VAT, wykreślone z listy podatników oraz przywrócone na nią. Biała lista ma obejmować następujące informacje:

• dane osobowe podatnika lub przedsiębiorstwa,
• numery identyfikacyjne podatnika – PESEL, REGON, numer w Krajowym Rejestrze Sądowym – jeśli zostały danemu podmiotowi nadane,
• status podmiotu – zarejestrowany, wykreślony lub przywrócony do zarejestrowanych podatników,
  adres siedziby firmy oraz adres prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku przedsiębiorców,
• adres zamieszkania w przypadku osoby fizycznej,
• dane osobowe wspólników, prokurentów oraz reprezentantów podmiotu,
• datę rejestracji, wykreślenia oraz przywrócenia podmiotu na listę podatników,
• datę odmowy rejestracji, jeśli taka miała miejsce, wraz z argumentującą ją podstawą prawną,
  numery rachunków rozliczeniowych podatników.

Na szczególną uwagę zasługuje ostatni punkt – konieczność weryfikacji numeru konta bankowego przed finalizacją transakcji okazuje się kontrowersyjna z kilku powodów.

Niezgodność numeru konta rozliczeniowego z numerem widniejącym na białej liście – co robić?

Czy można z góry założyć, że firma, która podała kontrahentowi inny numer konta bankowego niż ten, widniejący jako rozliczeniowy na białej liście jest nieuczciwa? Czy wskutek takich odkryć, dokonanych podczas weryfikacji podmiotu należy mieć wątpliwości i donieść odpowiednim organom o podejrzeniu oszustwa podatkowego? Czy można zrealizować taką transakcję, która – w oczach Urzędu Skarbowego – nie jest zgodna podatkowo? Jakie sankcje zagrażają podmiotowi, który dokona płatności na niezarejestrowane konto bankowe?

Właśnie te wątpliwości sprawiają, że ustawa wzbudza kontrowersje i generuje sprzeciw niektórych podatników. Otóż może zdarzyć się, że uczciwa firma przeoczy konieczność wdrożenia zmiany numeru konta i… zostanie podejrzana o oszustwo. Kontrahent, który dokona przelewu na konto bankowe niewidniejące w wykazie, musi liczyć się z tym, że jego wydatek nie będzie podlegał rozliczeniu jako koszty uzyskania przychodu. Mowa tu o kwocie przekraczającej 15 tysięcy złotych. Na szczęście pojawia się wyjątek od tej reguły i nadzieja dla osób, które dokonają takiej wpłaty.

Zobacz także: Nowe podatki w Polsce w 2021 roku. Jakie podatki wprowadzi polski rząd?

Kwota powyżej 15 tysięcy złotych będzie mogła podlegać rozliczeniu w kosztach pomimo transakcji, dokonanej na rachunek niezarejestrowany na białej liście. Podmiot wpłacający musi w ciągu trzech dni od wykonania przelewu zgłosić w Urzędzie Skarbowym fakt wpłaty na konto inne niż w wykazie. Zgłoszenie powinno obejmować:

• dane zawiadamiającego,
• dane wystawcy faktury, koniecznie zgodne z tymi, wskazanymi na fakturze,
• numer rachunku, na który dokonano wpłaty należności,
• wysokość wpłaty.

Kiedy zacznie obowiązywać biała lista?

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 września bieżącego roku – według planu wtedy powinien zacząć obowiązywać rejestr podatników. Okazuje się jednak, że ewentualne sankcje za wpłaty na konta bankowe, które nie widnieją w wykazie będą obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2020 roku. Przedsiębiorcy zyskają zatem kilka miesięcy na oswojenie się z przepisami.

Biała lista podatników VAT może wzbudzać nie tylko kontrowersje i wątpliwości, ale także staje się realnym utrudnieniem dla podatników. Dlatego warto już dziś zapoznać się z wytycznymi, wynikającymi z ustawy – konieczność kontroli numeru rachunku rozliczeniowego będzie obowiązywać każdego przedsiębiorcę. Nie sposób zaprzeczyć, że ogólnodostępny wykaz podatników – choć ma służyć kontroli i weryfikacji podatkowej – stanowi znaczące utrudnienie dla polskich przedsiębiorców.

Wydaje się również, że ustawa jest wyraźnym sygnałem braku zaufania do firm, działających w Polsce oraz wyrazem chęci zwiększenia kontroli podatkowej nad nimi. Jak bardzo wpłynie na funkcjonowanie przedsiębiorców? O tym przekonamy się, gdy ustawa wejdzie w życie – podsumowuje Agnieszka Moryc, Dyrektor Zarządzająca Admiral Tax.