Absurdalny CIT minimalny. Od kiedy polscy przedsiębiorcy będą płacić podatek od straty?

Ostatnia aktualizacja 10 maja, 2023 o 10:08 am.

Minimalny podatek CIT to rewolucyjny „podatek przychodowy”, który wywołał chyba najwięcej kontrowersji spośród wszystkich przepisów wprowadzonych przez Polski Ład. O podatku głośno również było w przestrzeni medialnej, dzięki licznym protestom przedsiębiorców i Rady Przedsiębiorczości. Mimo protestów absurdalny pomysł nakładania daniny na przedsiębiorców, którzy mają stratę lub bardzo niskie zyski, co zwykle oznacza problemy finansowe, wszedł do ustawy o CIT. Jakie są ostatecznie ustalenia w sprawie minimalnego CIT i jakie zmiany czekają nas w 2023 i 2024 roku?

Co to jest minimalny CIT?

Minimalny CIT to w teorii miał być podatek dotyczący przede wszystkim zagranicznych korporacji, które nie płacą w Polsce podatku CIT, dzięki transferowaniu zysków z działalności w Polsce do innych krajów. Minimalny CIT nakłada na podatnika obowiązek zapłaty podatku od przychodu, a nie dochodu, więc nawet w sytuacji, gdy spółka wykazuje stratę, CIT będzie należny. Także wtedy gdy wskaźnik rentowności spółki będzie mniejszy niż 2%, spółka, zamiast płacić CIT na zasadach ogólnych, czyli od zysku, zapłaci nowy CIT minimalny.  Dzięki temu, jak zapewniał rząd, budżet państwa miałyby zasilać także te korporacje, które obecnie unikają płacenia CIT, choć ich działalność przynosi ogromne zyski. Jednak już po opublikowaniu zapisów ustawy o minimalnym CIT, okazało się, że są one tak niejasne i niedoprecyzowane, że podatkiem szybciej zostaną objęte polskie spółki, nieposiadające zagranicznych powiązań oraz niewielkie spółki rodzinne, niż wielkie korporacje.

Kiedy wprowadzono minimalny CIT?

Zmiany wprowadzono w ramach Ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105, tzw. Polski Ład). Jednakże wskutek protestów i niejasnych zapisów ustawy, podatek zawieszono i wprowadzono szereg zmian nowelizacją z 7 października 2022 r. 

Co ostatecznie stanie się z minimalnym CIT?

Minimalny CIT obwarowano szeregiem wykluczeń, aby zminimalizować ryzyko, że podatkiem zostaną objęte małe firmy z problemami finansowymi i rzeczywiście zgodnie z założeniami jego płatnikiem będą duże korporacje. Podatek także zawieszono w 2022 i 2023 roku. Podatnicy, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy i rozpocznie się przed 1 stycznia 2024 r., a zakończy po 31 grudnia 2023 r., nie będą podlegali podatkowi minimalnemu do końca tego roku podatkowego.

Kto będzie płacił minimalny CIT?

Przepisy nadal są skomplikowane i niejasne. Wykluczeń jest tak wiele, że trudno przez nie przebrnąć, co jest kluczowe, gdyż podatkowi podlega każda spółka poza tą z wykluczenia. 

Wykluczenia obejmują:

• małych podatników CIT (a więc zasadniczo tych, których roczne przychody brutto nie przekraczają 2 mln euro),
• podatników będących spółkami prowadzącymi gospodarkę komunalną, o których mowa w rozdziale 3 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 679),
• podatników, których większość przychodów została osiągniętych w związku ze świadczeniem usług ochrony zdrowia,
• podatników, których przychody w większości związane są z transakcjami, w których cena lub sposób ustalenia ceny wynika z ustaw, lub innych aktów normatywnych,
• podatników, których rentowność w jednym z trzech ostatnich lat podatkowych była powyżej wskaźnika 2 proc.,
• podatników, postawionych w stan upadłości, likwidacji, lub objętych postępowaniem restrukturyzacyjnym,
• podatników rozpoczynających działalność – w roku rozpoczęcia działalności i w kolejnych dwóch latach podatkowych,
• Podatników, których dotknął spadek przychodów o minimum 30 proc. w porównaniu do poprzedniego roku,
• podatników będących przedsiębiorstwami finansowymi w rozumieniu art.15c ust. 16 ustawy o CIT,
• podatników zajmujących się eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych, lub wydobywaniem kopalin wymienionych w załączniku do ustawy z 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1072; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1504), których ceny zależą bezpośrednio lub pośrednio od notowań na światowych rynkach,
• których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, jeżeli podatnicy nie posiadają udziałów w innych spółkach lub innych podmiotach,
• tworzący grupę spółek, w ramach której spółka dominująca posiada bezpośrednio minimum 75 proc. w kapitale spółki zależnej przez cały rok podatkowy, jeśli rok podatkowy tych spółek jest taki sam i spółki te łącznie osiągają udział dochodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach z tego źródła na poziomie przekraczającym 2 proc. (po zmianach wprowadzonych nowelizacją z 7 października 2022 r.).

Po sprawdzeniu, czy podatnika nie obejmują wykluczenia, należy jeszcze spojrzeć na wynik finansowy, bowiem, podatek ten będzie należny, jeżeli podatnik CIT będący spółką lub podatkową grupą kapitałową, a także zakład zagranicznego przedsiębiorcy w Polsce wykaże stratę podatkową ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych lub wykaże udział dochodów w przychodach z tego źródła nie większy niż 2 proc. Mówiąc prościej, należy sprawdzić rentowność przedsiębiorstwa. 

Tutaj też pojawiają się wyłączenia wprowadzone nowelizacją z 7 października 2022 r. 

Obliczając stratę oraz udział dochodów w przychodach wyłącza się:

• z kosztów podatkowych opłat z tytułu umowy leasingu, w tym odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego wykorzystywanego na podstawie umowy tzw. leasingu finansowego (art. 17a pkt 1 ustawy o CIT, a więc jeżeli odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający) – dodatkowo, do dotychczas wyłączonych kosztów związanych z nabyciem, wytworzeniem lub ulepszeniem środków trwałych (takich jak amortyzacja podatkowa),
• z przychodów oraz kosztów podatkowych wartości należności handlowych zbywanych na rzecz podmiotów z branży faktoringowej,
• z kosztów podatkowych 20 proc. kosztów z tytułu wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne oraz wpłat do pracowniczych planów kapitałowych,
• z kosztów podatkowych wzrostu wartości energii elektrycznej, cieplnej i gazu przewodowego w odstępach rocznych,
• wartości podatku akcyzowego (przy uwzględnieniu także obrotu wyrobami akcyzowymi), podatku od sprzedaży detalicznej, podatku od gier, opłaty paliwowej oraz opłaty emisyjnej.

Ile wynosi CIT minimalny?

CIT minimalny wyniesie 10%, natomiast podstawę opodatkowania należy wyliczyć, gdyż nie jest ona oczywista, a do tego podatnik sam decyduje, którą metodę obliczania podstawy opodatkowania wybiera. 10% zapłacimy albo od sumy 1,5 proc. przychodów operacyjnych (czyli przychodów innych niż przychody o charakterze kapitałowym) oraz nadmiarowych kosztów pasywnych, tj. kosztów finansowania dłużnego, oraz nadmiarowych kosztów usług niematerialnych albo od 3 proc. wartości osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych.

Podatnik musi poinformować urząd o wyborze sposobu, w jaki ustalił podstawę opodatkowania.