Wielka Brytania jest już poza strukturami UE. Na wyspach pracują setki tysięcy Polaków, którzy podjęli pracę lub założyli swoje firmy jeszcze przed Brexitem. Wszystko wskazuje na to, że Zjednoczone Królestwo cały czas będzie celem emigracji zarobkowej. Co powinni zrobić Polacy pracujący lub zamierzający podjąć pracę w UK, aby zapewnić sobie ubezpieczenie i świadczenia społeczne?
Brytyjska kampania na temat Brexitu i jego skutków dla obywateli i rezydentów była prowadzona w cieniu wydarzeń i doniesień na temat pandemii koronawirusa. Szum informacyjny i zamieszanie związane z wprowadzeniem środków ostrożności spowodowały, że niektórzy imigranci, nie dopełnili jeszcze wszystkich formalności wymaganych do tego, aby zapewnić sobie prawo do świadczeń socjalnych, pobytu i pracy na Wyspach Brytyjskich. Mając na uwadze utrudnienia spowodowane pandemią, wydłużono okres składania aplikacji o uzyskanie statusu rezydenta lub osoby ubiegającej się o taki status w UK:
- Osoby, które przed 1 stycznia 2021 r. zamieszkały i podjęły pracę na Wyspach i zamierzają zostać w Wielkiej Brytanii, mogą złożyć odpowiednie dokumenty w terminie do 30 lipca 2021 r.
- Pracownicy i przedsiębiorcy, którzy przybywają do UK po Brexicie, muszą najpierw uzyskać odpowiednią wizę. Brytyjczycy pracują nad specjalnymi rozwiązaniami dla pracowników tymczasowych tak, aby ułatwić imigrantom dostęp do swojego rynku pracy.
- Pracownicy pracujący zdalnie, nie zamierzający mieszkać na terenie Wielkiej Brytanii, nie potrzebują na obecną chwilę starać się o status rezydenta.
Świadczenia socjalne dla Polaków pracujących w UK
Po Brexicie większość pracowników i osób samozatrudnionych świadczących pracę na terenie Zjednoczonego Królestwa jest zobowiązana do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne w Wielkiej Brytanii. Wiąże się to z koniecznością uzyskania statusu rezydenta lub osoby ubiegającej się o taki status. W przypadku pracy tymczasowej przewiduje się możliwość odprowadzania składek w kraju rezydencji, jednak taka opcja jest jeszcze niedostępna dla obywateli polskich.
Zobacz także: Jak fakturować brytyjskich kontrahentów po brexicie?
Prace nad nowelizacją obowiązujących przepisów trwają. Brytyjczycy zakładają, że stosowne uzgodnienia (Detached Worker Rule) zostaną wprowadzone w stosunkach z partnerami zagranicznymi, w tym w relacjach z Polską na początku lutego 2021. Nowe regulacje wdrożyły już niektóre państwa europejskie, których obywatele pracują w UK, w tym:
- Norwegia,
- Szwajcaria,
- Islandia,
- Austria,
- Portugalia,
- Szwecja,
- Węgry.
Ubezpieczenie społeczne dla pracowników tymczasowych w UK
Wspomniana wyżej nowelizacja przepisów ma na celu ułatwienie dostępu do brytyjskiego rynku zatrudnienia pracownikom tymczasowym, którzy nie zamierzają zmieniać kraju rezydencji. W myśl zasady Detached Worker Rule, pracownicy lub osoby samozatrudnione w UK na okres do 2 lat będą miały możliwość odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne w kraju rezydencji. Aby Polacy mieli taką możliwość, konieczne jest ratyfikowanie ww. zasady przez polski rząd. Wybór opcji dostępnej w ramach Detached Worker Rule nie ma wpływu na uzyskanie prawa do pracy i pobytu na wyspach. Pracownicy i przedsiębiorcy, którzy zamierzają emigrować do UK, muszą najpierw uzyskać odpowiednią wizę.
Ubezpieczenie i prawo do brytyjskich świadczeń społecznych dla Polaków
Polacy, którzy pracują lub prowadzą biznes na wyspach, są zobowiązani do odprowadzania w UK składek na ubezpieczenie społeczne. W tym celu muszą uzyskać brytyjski numer ubezpieczenia (National Insurance Number), który jest nadawany brytyjskim obywatelom i zagranicznym rezydentom z prawem do pobytu i pracy na wyspach. Numer NIN jest wykorzystywany do celów podatkowych i ubezpieczeniowych.
Polscy pracownicy i przedsiębiorcy, którzy chcą zapewnić sobie prawo do brytyjskich świadczeń socjalnych oraz do pobytu i pracy w UK, są zobowiązani do złożenia stosownej aplikacji w ramach EU Settlement Scheme.
Zobacz także: Jak rozliczyć zakup lub import usług z Wielkiej Brytanii po Brexicie?
- Osoby, które podjęły pracę i zamieszkały w Wielkiej Brytanii przed Brexitem mają czas na podjęcie decyzji i złożenie dokumentów do 30 czerwca 2021 roku.
- Imigranci z Polski, którzy zamierzają podjąć pracę w UK po Brexicie, muszą najpierw uzyskać odpowiednią wizę z pozwoleniem na pracę. Warunkiem uzyskania stosownej wizy, jest uzyskanie odpowiedniej liczby punktów w ramach programu oceny kwalifikacji zawodowych.
Obowiązek odprowadzania i wartość składek na ubezpieczenie w UK zależy od formy zatrudnienia i wysokości zarobków. Progi ubezpieczeniowe są podzielone na cztery klasy, które odpowiadają typowym scenariuszem, np.:
- Class 1 – składki odprowadzane przez pracodawcę na rzecz pracowników przed wiekiem emerytalnym, którzy zarabiają powyżej 183 GBP tygodniowo. Opcjonalnie Class 1A i 1B.
- Class 2 – odprowadzane przez samozatrudnionych, którzy zarabiają z tytułu prowadzonej działalności więcej niż 6 475 GBP rocznie.
- Class 3 – składki dobrowolne, które umożliwiają uzupełnienie składek, które nie zostały odprowadzone zgodnie z harmonogramem zatrudnienia, np. z uwagi na zbyt niskie przychody.
- Class 4 – składki odprowadzana przez osoby samozatrudnione uzyskujące ze swojej działalności przychód na poziomie 9 501 GBP lub wyższy.
Podsumowując, utrzymanie świadczeń społecznych i brytyjskiego ubezpieczenia dla Polaków, którzy zamierzają żyć w UK w długim okresie, wymaga uzyskania przez nich statusu rezydenta (dla osób mieszkających w UK ponad 5 lat) lub kandydata na rezydenta (dla osób mieszkających i pracujących w UK do 5 lat). Możliwe, że polscy pracownicy tymczasowi (pracujący w UK w okresie do 2 lat lub krócej) będą mogli odprowadzać składki wyłącznie w kraju rezydencji, tj w Polsce i nie podlegać pod system brytyjski.